BULGAKOV Sergej Nikolajevič (16/28. 06. 1871, Livni, Orelska gubernija – 13. 07. 1944, Pariz) – ekonomista, filosof, bogoslov, publicista. Rođen u svešteničkoj porodici. Godine 1881. upisao se u Livninsku bogoslovsku školu, a 1884. u Orelsku bogosloviju. Pravni fakultet u Moskvi upisuje 1890. godine, i po završetku studija ostaje na katedri za političku ekonomiju i statistiku radi priprema za zvanje profesora. Godine 1895. predaje političku ekonomiju u Moskovskoj tehničkoj školi. Njegov prvi značajan rad „O tržištu u kapitalističkoj proizvodnji“, napisan sa stanovišta takozvanog „legalnog marksizma“, izlazi 1897. godine. B je 1898. godine položio magistarski ispit i upućen na dvogodišnje studijsko putovanje u inostranstvo (Nemačka

, Francuska, Engleska). Tu je napisao svoju magistarsku disertaciju „Kapitalizam i zemljoradnja“ (Spb., 1900. t. 1-2 ), detaljno proučio nemačku klasičnu filosofiju, posebno I. Kanta i F. V. Šelinga. Tih godina upoznaje se s vodećim nemačkim socijaldemokratama: K. Kauckim, A. Bebelom, V. Adlerom, i dr. Plehanov ga naziva „nadom ruskog marksizma“. Po povratku u Rusiju, otprilike od 1901. godine, započinje njegov postepeni prelazak na idealizam, što se najpre ispoljilo u njegovom učešću u zborniku „Problemi idealizma“ (M., 1902; članak „Osnovni problemi teorije progresa“), a zatim i javno potvrdilo u knjizi „Od marksizma ka idealizmu“ (Spb., 1903). Od 1901. godine, nakon što je odbranio magistarsku disertaciju, B. živi u Kijevu, gde je izabran za redovnog profesora političke ekonomije Kijevskog politehničkog instituta i privat-docenta Kijevskog univerziteta. Upravo tada započinje i njegova karijera predavača po kojoj će uskoro postati poznat. U avgustu 1903. godine učestvuje na nelegalnom kongresu na kome su postavljeni temelji „Saveza oslobođenja“ (budućeg jezgra partije kadeta), a od 1904. godine zajedno s Berđajevom uređuje časopise „Novi put“ i Problemi života“). Posle revolucije 1905. definitivno je razočaran u ideje marksizma i socijalizma (relativnu ispravnost socijalizma, međutim, nikada nije poricao, smatrajući ga izvesnim socijalno-političkim „minimumom“ hrišćanske politike). Godine 1906. B je učestvovao u stvaranju Saveza hrišćanske politike, a 1907. bio izabran za poslanika Orelske gubernije u II Državnoj dumi, kao nepartijski „hrišćanski socijalista“. B. 1906. godine odlazi u Moskvu gde postaje privat-docent na Moskovskom univerzitetu, a 1907. i profesor političke ekonomije na Moskovskom fakultetu za trgovinu. Počev od 1907. godine u stvaralaštvu B. primetno se povećava, a zatim počinje i da preovladava religijsko-filosofska problematika. Godine 1909. postaje jedan od saradnika zbornika „Vehi“ („Putokazi“) (članak „Heroizam i podvižništvo“), a 1911. izdavačka kuća „Put“, u čijoj je organizaciji i radu B. igrao značajnu ulogu, izdaje njegov zbornik „Dva grada“ (u 2 toma). Prva monografija B „Filosofija privre

de“ (s podnaslovom „Deo prvi. Svet kao privreda“) objavljena je 1912. godine i u njoj je celokupna problematika političke ekonomije i socijalne filosof

ije marksizma temeljno prerađena sa stanovišta religijske filosofije. Iste godine B. ju je odbranio kao doktorsku disertaciju. Objavljujući prvi deo „Filosofije privrede“, izdavačka kuća „Put“ je najavila da priprema njen drugi deo – „Opravdanje privrede (etika i eshatologija)“, ali je ova zamisao doživela suštinske izmene u toku rada, pa je, na kraju, 1917. godine, B. izdao knjigu „Svetlost nevečernja. Sazrcanje i umozrenje“ koju je smatrao faktičkim nastavkom i završetkom „Filosofije privrede“. Ona predstavlja svojevrsni rezime celokupnog prethodnog perioda filosofskog razvoja B., krajnju tačku evolucije njegovog pogleda na svet u okviru religijske filosofije. Sledeći korak ove evolucije – prihvatanje svešteničkog zvanja u leto 1918. godine (čemu je prethodilo aktivno učešće B. u radu Sveruskog pomesnog sabora, koji je obnovio patrijaršiju) – bio je za njega sasvim logičan i prirodan. B. je 1918. godine otišao iz Moskve na Krim, gde se već nalazila njegova porodica, a odatle je krajem 1922. godine, odlukom sovjetske vlade, bio proteran u Tursku. Tokom četvorogodišnjeg boravka na Krimu B. je napisao niz filosofskih radova koji su objavljeni tek posle njegove smrti: „Filosofija imena“, „Tragedija filosofije“, i dr. Ovim se upravo i završava period filosofskog stvaralaštva B. Od maja 1923. godine do leta 1925. godine, B. je bio profesor crkvenog prava i bogoslovije na pravnom fakultetu Ruskog naučnog instituta u Pragu, a zatim se definitivno nastanjuje u Parizu, gde postaje profesor bogoslovije i dekan Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta. Od 1925. do 1938. godine B. je putovao po zemljama Evrope i Amerike. Bogoslovsko nasleđe oca Sergija veoma je obimno: „Sv. Petar i Jovan“, „Neopalima kupina“, „Apokalipsa po Jovanu“, „Pravoslavlje“, trilogija: „Jagnje Božije“, „Nevesta jagnjeta“, „Utešitelj“, i dr. Istina, čak i kao bogoslov B. je veoma filosofičan, pa čak i „sociologičan“ o čemu svedoče i njegovi članci kao što su „Duša socijalizma“ (Novi grad, 1931. br.1; 1932. br. 3; 1933. br. 7), „Nacija i čovečanstvo“ (isto, 1934. br. 8), „Pravoslavlje i socijalizam“ (Put. 1930. br. 20), brošura „Hrišćanska sociologija“

Izvor: Enciklopedija Ruske Filosofije/Logos